 |
| Srimad Bhagwat Geeta Chapter 17 - Sraddha-traya-vibhag yoga |
अर्जुन उवाच
ये
शास्त्रविधिमुत्सृज्य यजन्ते श्रद्धयान्विताः ।
तेषां निष्ठा तु का कृष्ण सत्त्वमाहो रजस्तमः ॥ १॥
श्रीभगवानुवाच
त्रिविधा
भवति श्रद्धा देहिनां सा स्वभावजा ।
सात्त्विकी
राजसी चैव तामसी चेति तां शृणु ॥ २॥
सत्त्वानुरूपा
सर्वस्य श्रद्धा भवति भारत ।
श्रद्धामयोऽयं
पुरुषो यो यच्छ्रद्धः स एव सः ॥ ३॥
यजन्ते
सात्त्विका देवान्यक्षरक्षांसि राजसाः ।
प्रेतान्भूतगणांश्चान्ये
यजन्ते तामसा जनाः ॥ ४॥
अशास्त्रविहितं
घोरं तप्यन्ते ये तपो जनाः ।
दम्भाहङ्कारसंयुक्ताः
कामरागबलान्विताः ॥ ५॥
कर्षयन्तः
शरीरस्थं भूतग्राममचेतसः ।
मां
चैवान्तःशरीरस्थं तान्विद्ध्यासुरनिश्चयान् ॥ ६॥
आहारस्त्वपि
सर्वस्य त्रिविधो भवति प्रियः ।
यज्ञस्तपस्तथा
दानं तेषां भेदमिमं शृणु ॥ ७॥
आयुःसत्त्वबलारोग्यसुखप्रीतिविवर्धनाः
।
रस्याः
स्निग्धाः स्थिरा हृद्या आहाराः सात्त्विकप्रियाः ॥ ८॥
कट्वम्ललवणात्युष्णतीक्ष्णरूक्षविदाहिनः
।
आहारा
राजसस्येष्टा दुःखशोकामयप्रदाः ॥ ९॥
यातयामं
गतरसं पूति पर्युषितं च यत् ।
उच्छिष्टमपि
चामेध्यं भोजनं तामसप्रियम् ॥ १०॥
अफलाकाङ्क्षिभिर्यज्ञो
विधिदृष्टो य इज्यते ।
यष्टव्यमेवेति
मनः समाधाय स सात्त्विकः ॥ ११॥
अभिसन्धाय
तु फलं दम्भार्थमपि चैव यत् ।
इज्यते
भरतश्रेष्ठ तं यज्ञं विद्धि राजसम् ॥ १२॥
विधिहीनमसृष्टान्नं
मन्त्रहीनमदक्षिणम् ।
श्रद्धाविरहितं
यज्ञं तामसं परिचक्षते ॥ १३॥
देवद्विजगुरुप्राज्ञपूजनं
शौचमार्जवम् ।
ब्रह्मचर्यमहिंसा
च शारीरं तप उच्यते ॥ १४॥
अनुद्वेगकरं
वाक्यं सत्यं प्रियहितं च यत् ।
स्वाध्यायाभ्यसनं
चैव वाङ्मयं तप उच्यते ॥ १५॥
मनः
प्रसादः सौम्यत्वं मौनमात्मविनिग्रहः ।
भावसंशुद्धिरित्येतत्तपो
मानसमुच्यते ॥ १६॥
श्रद्धया
परया तप्तं तपस्तत्त्रिविधं नरैः ।
अफलाकाङ्क्षिभिर्युक्तैः
सात्त्विकं परिचक्षते ॥ १७॥
सत्कारमानपूजार्थं
तपो दम्भेन चैव यत् ।
क्रियते
तदिह प्रोक्तं राजसं चलमध्रुवम् ॥ १८॥
मूढग्राहेणात्मनो
यत्पीडया क्रियते तपः ।
परस्योत्सादनार्थं
वा तत्तामसमुदाहृतम् ॥ १९॥
दातव्यमिति
यद्दानं दीयतेऽनुपकारिणे ।
देशे
काले च पात्रे च तद्दानं सात्त्विकं स्मृतम् ॥ २०॥
यत्तु
प्रत्युपकारार्थं फलमुद्दिश्य वा पुनः
दीयते
च परिक्लिष्टं तद्दानं राजसं स्मृतम् ॥ २१॥
अदेशकाले
यद्दानमपात्रेभ्यश्च दीयते ।
असत्कृतमवज्ञातं
तत्तामसमुदाहृतम् ॥ २२॥
ॐतत्सदिति
निर्देशो ब्रह्मणस्त्रिविधः स्मृतः ।
ब्राह्मणास्तेन
वेदाश्च यज्ञाश्च विहिताः पुरा ॥ २३॥
तस्मादोमित्युदाहृत्य
यज्ञदानतपःक्रियाः ।
प्रवर्तन्ते
विधानोक्ताः सततं ब्रह्मवादिनाम् ॥ २४॥
तदित्यनभिसन्धाय
फलं यज्ञतपःक्रियाः ।
दानक्रियाश्च
विविधाः क्रियन्ते मोक्षकाङ्क्षिभिः ॥ २५॥
सद्भावे
साधुभावे च सदित्येतत्प्रयुज्यते ।
प्रशस्ते
कर्मणि तथा सच्छब्दः पार्थ युज्यते ॥ २६॥
यज्ञे
तपसि दाने च स्थितिः सदिति चोच्यते ।
कर्म
चैव तदर्थीयं सदित्येवाभिधीयते ॥ २७॥
अश्रद्धया
हुतं दत्तं तपस्तप्तं कृतं च यत् ।
असदित्युच्यते
पार्थ न च तत्प्रेत्य नो इह ॥ २८॥
ॐतत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां
योगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुनसंवादे श्रद्धात्रयविभागयोगो
नाम सप्तदशोऽध्यायः ॥१७॥
