 |
| bhagwat chapter 10.39 |
श्रीशुक उवाच
सुखोपविष्टः
पर्यङ्के रमकृष्णोरुमानितः ।
लेभे मनोरथान् सर्वान् पन्पथि यान् स चकार ह ॥ १ ॥
किमलभ्यं भगवति
प्रसन्ने श्रीनिकेतने ।
तथापि तत्परा राजन्
न हि वाञ्छन्ति किञ्चन ॥ २ ॥
सायंतनाशनं कृत्वा
भगवान् देवकीसुतः ।
सुहृत्सु वृत्तं
कंसस्य पप्रच्छान्यच्चिकीर्षितम् ॥ ३ ॥
श्रीभगवानुवाच
तात सौम्यागतः कच्चित् स्वागतं भद्रमस्तु वः ।
अपि
स्वज्ञातिबन्धूनां अनमीवमनामयम् ॥ ४ ॥
किं नु नः कुशलं
पृच्छे एधमाने कुलामये ।
कंसे
मातुलनाम्न्यङ्ग स्वानां नस्तत्प्रजासु च ॥ ५ ॥
अहो अस्मदभूद् भूरि
पित्रोर्वृजिनमार्ययोः ।
यद्धेतोः पुत्रमरणं
यद्धेतोर्बन्धनं तयोः ॥ ६ ॥
दिष्ट्याद्य दर्शनं
स्वानां मह्यं वः सौम्य काङ्क्षितम् ।
सञ्जातं वर्ण्यतां
तात तवागमनकारणम् ॥ ७ ॥
श्रीशुक उवाच
पृष्टो भगवता सर्वं वर्णयामास माधवः ।
वैरानुबन्धं यदुषु
वसुदेववधोद्यमम् ॥ ८ ॥
यत्सन्देशो यदर्थं
वा दूतः सम्प्रेषितः स्वयम् ।
यदुक्तं नारदेनास्य
स्वजन्मानकदुन्दुभेः ॥ ९ ॥
श्रुत्वाक्रूरवचः
कृष्णो बलश्च परवीरहा ।
प्रहस्य नन्दं
पितरं राज्ञा दिष्टं विजज्ञतुः ॥ १० ॥
गोपान् समादिशत्
सोऽपि गृह्यतां सर्वगोरसः ।
उपायनानि
गृह्णीध्वं युज्यन्तां शकटानि च ॥ ११ ॥
यास्यामः श्वो
मधुपुरीं दास्यामो नृपते रसान् ।
द्रक्ष्यामः
सुमहत्पर्व यान्ति जानपदाः किल ।
एवमाघोषयत्क्षत्रा
नन्दगोपः स्वगोकुले ॥ १२ ॥
गोप्यस्तास्तद्
उपश्रुत्य बभूवुर्व्यथिता भृशम् ।
रामकृष्णौ पुरीं
नेतुं अक्रूरं व्रजमागतम् ॥ १३ ॥
काश्चित्
तत्कृतहृत्ताप श्वासम्लानमुखश्रियः ।
स्रंसद्दुद्दुकूलवलय
केशग्रंथ्यश्च काश्चन ॥ १४ ॥
अन्याश्च तदनुध्यान
निवृत्ताशेषवृत्तयः ।
नाभ्यजानन् इमं
लोकं आत्मलोकं गता इव ॥ १५ ॥
स्मरन्त्यश्चापराः
शौरेः अनुरागस्मितेरिताः ।
हृदिस्पृशश्चित्रपदा गिरः संमुमुहुः स्त्रियः ॥
१६ ॥
गतिं सुललितां
चेष्टां स्निग्धहासावलोकनम् ।
शोकापहानि नर्माणि
प्रोद्दामचरितानि च ॥ १७ ॥
चिन्तयन्त्यो
मुकुन्दस्य भीता विरहकातराः ।
समेताः सङ्घशः
प्रोचुः अश्रुमुख्योऽच्युताशयाः॥१८॥
गोप्य ऊचुः
अहो विधातस्तव
न क्वचिद् दया
संयोज्य
मैत्र्या प्रणयेन देहिनः ।
तांश्चाकृतार्थान्
वियुनङ्क्ष्यपार्थकं
विक्रीडितं
तेऽर्भकचेष्टितं यथा ॥ १९ ॥
यस्त्वं
प्रदर्श्यासितकुन्तलावृतं
मुकुन्दवक्त्रं
सुकपोलमुन्नसम् ।
शोकापनोदस्मितलेशसुन्दरं
करोषि
पारोक्ष्यमसाधु ते कृतम् ॥ २० ॥
क्रूरस्त्वमक्रूरसमाख्यया स्म नः
चक्षुर्हि
दत्तं हरसे बताज्ञवत् ।
येनैकदेशेऽखिलसर्गसौष्ठवं
त्वदीयमद्राक्ष्म वयं मधुद्विषः ॥ २१ ॥
न नन्दसूनुः
क्षणभङ्गसौहृदः
समीक्षते नः
स्वकृतातुरा बत ।
विहाय गेहान्
स्वजनान् तान् पतीन्
तद्दास्यमद्धोपगता नवप्रियः ॥ २२ ॥
सुखं प्रभाता
रजनीयमाशिषः
सत्या बभूवुः
पुरयोषितां ध्रुवम् ।
याः संप्रविष्टस्य
मुखं व्रजस्पतेः
पास्यन्त्यपाङ्गोत्
कलितस्मितासवम् ॥ २३ ॥
तासां मुकुन्दो
मधुमञ्जुभाषितैरः
गृहीतचित्तः
परवान् मनस्व्यपि ।
कथं पुनर्नः
प्रतियास्यतेऽबला
ग्राम्याः
सलज्जस्मितविभ्रमैर्भ्रमन् ॥ २४ ॥
अद्य ध्रुवं तत्र
दृशो भविष्यते
दाशार्हभोजान्धक वृष्णिसात्वताम् ।
महोत्सवः श्रीरमणं
गुणास्पदं
द्रक्ष्यन्ति
ये चाध्वनि देवकीसुतम् ॥ २५ ॥
मैतद्विधस्याकरुणस्य नाम भूद्
अक्रूर
इत्येतदतीव दारुणः ।
योऽसावनाश्वास्य
सुदुःखितं जनं
प्रियात्प्रियं
नेष्यति पारमध्वनः ॥ २६ ॥
अनार्द्रधीरेष
समास्थितो रथं
तमन्वमी च
त्वरयन्ति दुर्मदाः ।
गोपा अनोभिः
स्थविरैरुपेक्षितं
दैवं च नोऽद्य
प्रतिकूलमीहते ॥ २७ ॥
निवारयामः समुपेत्य
माधवं
किं
नोऽकरिष्यन् कुलवृद्धबान्धवाः ।
मुकुन्दसङ्गान्निमिषार्धदुस्त्यजाद्
दैवेन
विध्वंसितदीनचेतसाम् ॥ २८ ॥
यस्यानुरागललितस्मितवल्गुमन्त्र
लीलावलोकपरिरम्भणरासगोष्ठाम् ।
नीताः स्म नः
क्षणमिव क्षणदा विना तं
गोप्यः कथं
न्वतितरेम तमो दुरन्तम् ॥ २९ ॥
योऽह्नः क्षये
व्रजमनन्तसखः परीतो
गोपैर्विशन्
खुररजश्छुरितालकस्रक् ।
वेणुं क्वणन्
स्मितकटाक्षनिरीक्षणेन
चित्तं
क्षिणोत्यमुमृते नु कथं भवेम ॥ ३० ॥
श्रीशुक उवाच
एवं ब्रुवाणा
विरहातुरा भृशं
व्रजस्त्रियः
कृष्णविषक्तमानसाः ।
विसृज्य लज्जां
रुरुदुः स्म सुस्वरं
गोविन्द दामोदर
माधवेति ॥ ३१ ॥
स्त्रीणामेवं
रुदन्तीनां उदिते सवितर्यथ ।
अक्रूरश्चोदयामास
कृतमैत्रादिको रथम् ॥ ३२ ॥
गोपास्तमन्वसज्जन्त
नन्दाद्याः शकटैस्ततः ।
आदायोपायनं भूरि
कुम्भान् गोरससम्भृतान् ॥ ३३ ॥
गोप्यश्च दयितं
कृष्णं अनुव्रज्यानुरञ्जिताः ।
प्रत्यादेशं भगवतः
काङ्क्षन्त्यश्चावतस्थिरे ॥ ३४ ॥
तास्तथा
तप्यतीर्वीक्ष्य स्वप्रस्थाणे यदूत्तमः ।
सान्त्वयामस
सप्रेमैः आयास्य इति दौत्यकैः ॥ ३५ ॥
यावदालक्ष्यते
केतुः यावद्रेणू रथस्य च ।
अनुप्रस्थापितात्मानो लेख्यानीवोपलक्षिताः ॥ ३६
॥
ता निराशा निववृतुः
गोविन्दविनिवर्तने ।
विशोका अहनी
निन्युः गायन्त्यः प्रियचेष्टितम् ॥ ३७ ॥
भगवानपि
सम्प्राप्तो रामाक्रूरयुतो नृप ।
रथेन वायुवेगेन
कालिन्दीं अघनाशिनीम् ॥ ३८ ॥
तत्रोपस्पृश्य
पानीयं पीत्वा मृष्टं मणिप्रभम् ।
वृक्षषण्डमुपव्रज्य
सरामो रथमाविशत् ॥ ३९॥
अक्रूरस्तावुपामन्त्र्य निवेश्य च रथोपरि ।
कालिन्द्या
ह्रदमागत्य स्नानं विधिवदाचरत् ॥ ४० ॥
निमज्ज्य तस्मिन्
सलिले जपन् ब्रह्म सनातनम् ।
तावेव ददृशेऽक्रूरो
रामकृष्णौ समन्वितौ ॥ ४१ ॥
तौ रथस्थौ कथमिह
सुतौ आनकदुन्दुभेः ।
तर्हि स्वित्
स्यन्दने न स्त इत्युन्मज्ज्य व्यचष्ट सः ॥ ४२ ॥
तत्रापि च
यथापूर्वं आसीनौ पुनरेव सः ।
न्यमज्जद् दर्शनं
यन्मे मृषा किं सलिले तयोः ॥ ४३ ॥
भूयस्तत्रापि
सोऽद्राक्षीत् स्तूयमानमहीश्वरम् ।
सिद्धचारणगन्धर्वैः
असुरैर्नतकन्धरैः ॥ ४४ ॥
सहस्रशिरसं देवं
सहस्रफणमौलिनम् ।
नीलाम्बरं
विसश्वेतं शृङ्गैः श्वेतमिव स्थितम् ॥ ४५ ॥
तस्योत्सङ्गे
घनश्यामं पीतकौशेयवाससम् ।
पुरुषं चतुर्भुजं
शान्तं पद्मपत्रारुणेक्षणम् ॥ ४६ ॥
चारुप्रसन्नवदनं
चारुहासनिरीक्षणम् ।
सुभ्रून्नसं
चरुकर्णं सुकपोलारुणाधरम् ॥ ४७ ॥
प्रलम्बपीवरभुजं
तुङ्गांसोरःस्थलश्रियम् ।
कम्बुकण्ठं
निम्ननाभिं वलिमत्पल्लवोदरम् ॥ ४८ ॥
बृहत्कतिततश्रोणि
करभोरुद्वयान्वितम् ।
चारुजानुयुगं चारु
जङ्घायुगलसंयुतम् ॥ ४९ ॥
तुङ्गगुल्फारुणनख
व्रातदीधितिभिर्वृतम् ।
नवाङ्गुल्यङ्गुष्ठदलैः
विलसत् पादपङ्कजम् ॥ ५० ॥
सुमहार्हमणिव्रात
किरीटकटकाङ्गदैः ।
कटिसूत्रब्रह्मसूत्र हारनूपुरकुण्डलैः ॥ ५१ ॥
भ्राजमानं पद्मकरं
शङ्खचक्रगदाधरम् ।
श्रीवत्सवक्षसं
भ्राजत् कौस्तुभं वनमालिनम् ॥ ५२ ॥
सुनन्दनन्दप्रमुखैः
पर्षदैः सनकादिभिः ।
सुरेशैर्ब्रह्मरुद्राद्यैः नवभिश्च द्विजोत्तमैः
॥ ५३ ॥
प्रह्रादनारदवसु
प्रमुखैर्भागवतोत्तमैः ।
स्तूयमानं
पृथग्भावैः वचोभिरमलात्मभिः ॥ ५४ ॥
श्रिया पुष्ट्या
गिरा कान्त्या कीर्त्या तुष्ट्येलयोर्जया ।
विद्ययाविद्यया
शक्त्या मायया च निषेवितम् ॥ ५५ ॥
विलोक्य सुभृशं
प्रीतो भक्त्या परमया युतः ।
हृष्यत्तनूरुहो भाव
परिक्लिन्नात्मलोचनः ॥ ५६ ॥
गिरा गद्गदयास्तौषीत्
सत्त्वमालम्ब्य सात्वतः ।
प्रणम्य
मूर्ध्नावहितः कृताञ्जलिपुटः शनैः ॥ ५७ ॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां
दशमस्कन्धे
पूर्वार्धे अक्रूरप्रतियाने
एकोन्चत्वारिंशोऽध्यायः॥३९॥
