 |
| Bhagwat Chapter 10.24 |
श्रीशुक उवाच
भगवानपि तत्रैव बलदेवेन
संयुतः ।
अपश्यत् निवसन् गोपान् इन्द्रयागकृतोद्यमान् ॥ १ ॥
तदभिज्ञोऽपि भगवान् सर्वात्मा
सर्वदर्शनः ।
प्रश्रयावनतोऽपृच्छत् वृद्धान्
नन्दपुरोगमान् ॥ २ ॥
कथ्यतां मे पितः कोऽयं सम्भ्रमो व
उपागतः ।
किं फलं कस्य चोद्देशः केन वा साध्यते
मखः ॥ ३ ॥
एतद्ब्रूहि महान् कामो मह्यं
शुश्रूषवे पितः ।
न हि गोप्यं हि साधूनां कृत्यं
सर्वात्मनामिह ॥ ४ ॥
अस्त्यस्व-परदृष्टीनां
अमित्रोदास्तविद्विषाम् ।
उदासीनोऽरिवद् वर्ज्य आत्मवत्
सुहृदुच्यते ॥ ५ ॥
ज्ञात्वाज्ञात्वा च कर्माणि
जनोऽयमनुतिष्ठति ।
विदुषः कर्मसिद्धिः स्यात् तथा
नाविदुषो भवेत् ॥ ६ ॥
तत्र तावत् क्रियायोगो भवतां किं
विचारितः ।
अथ वा लौकिकस्तन्मे पृच्छतः साधु
भण्यताम् ॥ ७ ॥
नन्द उवाच
पर्जन्यो भगवान् इन्द्रो
मेघास्तस्यात्ममूर्तयः ।
तेऽभिवर्षन्ति भूतानां प्रीणनं जीवनं
पयः ॥ ८ ॥
तं तात वयमन्ये च वार्मुचां
पतिमीश्वरम् ।
द्रव्यैस्तद् रेतसा सिद्धैः यजन्ते
क्रतुभिर्नराः ॥ ९ ॥
तच्छेषेणोपजीवन्ति त्रिवर्गफलहेतवे ।
पुंसां पुरुषकाराणां पर्जन्यः फलभावनः
॥ १० ॥
य एनं विसृजेत् धर्मं परम्पर्यागतं
नरः ।
कामाल्लोभात् भयाद् द्वेषात् स वै
नाप्नोति शोभनम्॥११॥
श्रीशुक उवाच
वचो निशम्य नन्दस्य तथान्येषां
व्रजौकसाम् ।
इन्द्राय मन्युं जनयन् पितरं प्राह
केशवः ॥ १२ ॥
श्रीभगवानुवाच
कर्मणा जायते जन्तुः कर्मणैव विलीयते
।
सुखं दुःखं भयं क्षेमं
कर्मणैवाभिपद्यते ॥ १३ ॥
अस्ति चेदीश्वरः कश्चित्
फलरूप्यन्यकर्मणाम् ।
कर्तारं भजते सोऽपि न ह्यकर्तुः
प्रभुर्हि सः ॥ १४ ॥
किमिन्द्रेणेह भूतानां
स्वस्वकर्मानुवर्तिनाम् ।
अनीशेनान्यथा कर्तुं स्वभावविहितं
नृणाम् ॥ १५ ॥
स्वभावतन्त्रो हि जनः स्वभावमनुवर्तते
।
स्वभावस्थमिदं सर्वं सदेवासुरमानुषम्
॥ १६ ॥
देहानुच्चावचाञ्जन्तुः प्राप्योत्
सृजति कर्मणा ।
शत्रुर्मित्रमुदासीनः कर्मैव
गुरुरीश्वरः ॥ १७ ॥
तस्मात् संपूजयेत्कर्म स्वभावस्थः
स्वकर्मकृत् ।
अन्जसा येन वर्तेत तदेवास्य हि दैवतम्
॥ १८ ॥
आजीव्यैकतरं भावं यस्त्वन्यमुपजीवति ।
न तस्माद् विन्दते क्षेमं
जारान्नार्यसती यथा ॥ १९ ॥
वर्तेत ब्रह्मणा विप्रो राजन्यो
रक्षया भुवः ।
वैश्यस्तु वार्तया जीवेत् शूद्रस्तु
द्विजसेवया ॥ २० ॥
कृषिवाणिज्यगोरक्षा कुसीदं
तूर्यमुच्यते ।
वार्ता चतुर्विधा तत्र वयं
गोवृत्तयोऽनिशम् ॥ २१ ॥
सत्त्वं रजस्तम इति
स्थित्युत्पत्त्यन्तहेतवः ।
रजसोत्पद्यते विश्वं अन्योन्यं विविधं
जगत् ॥ २२ ॥
रजसा चोदिता मेघा वर्षन्त्यम्बूनि
सर्वतः ।
प्रजास्तैरेव सिध्यन्ति महेन्द्रः किं
करिष्यति ॥ २३ ॥
न नः पुरोजनपदा न ग्रामा न गृहा वयम्
।
नित्यं वनौकसस्तात वनशैलनिवासिनः ॥२४॥
तस्माद्गवां ब्राह्मणानां
अद्रेश्चारभ्यतां मखः ।
य इंद्रयागसंभाराः तैरयं साध्यतां मखः
॥ २५ ॥
पच्यन्तां विविधाः पाकाः सूपान्ताः
पायसादयः ।
संयावापूपशष्कुल्यः सर्वदोहश्च
गृह्यताम् ॥ २६ ॥
हूयन्तामग्नयः सम्यग्
ब्राह्मणैर्ब्रह्मवादिभिः ।
अन्नं बहुगुणं तेभ्यो देयं वो
धेनुदक्षिणाः ॥ २७ ॥
अन्येभ्यश्चाश्वचाण्डाल पतितेभ्यो
यथार्हतः ।
यवसं च गवां दत्त्वा गिरये दीयतां
बलिः ॥ २८ ॥
स्वलङ्कृता भुक्तवन्तः स्वनुलिप्ताः
सुवाससः ।
प्रदक्षिणां च कुरुत
गोविप्रानलपर्वतान् ॥ २९ ॥
एतन्मम मतं तात क्रियतां यदि रोचते ।
अयं गोब्राह्मणाद्रीणां मह्यं च दयितो
मखः ॥ ३० ॥
श्रीशुक उवाच
कालात्मना भगवता शक्रदर्पं जिघांसता ।
प्रोक्तं निशम्य नन्दाद्याः
साध्वगृह्णन्त तद्वचः ॥ ३१ ॥
तथा च व्यदधुः सर्वं यथाऽऽह मधुसूदनः
।
वाचयित्वा स्वस्त्ययनं तद् द्रव्येण
गिरिद्विजान् ॥ ३२ ॥
उपहृत्य बलीन् सम्यग् सर्वान् आदृता
यवसं गवाम् ।
गोधनानि पुरस्कृत्य गिरिं चक्रुः
प्रदक्षिणम् ॥ ३३ ॥
अनांस्यनडुद्युक्तानि ते चारुह्य
स्वलङ्कृताः ।
गोप्यश्च कृष्णवीर्याणि गायन्त्यः
सद्विजाशिषः ॥ ३४ ॥
कृष्णस्त्वन्यतमं रूपं गोपविश्रम्भणं
गतः ।
शैलोऽस्मीति ब्रुवन् भूरि बलिमादद्
बृहद्वपुः ॥ ३५ ॥
तस्मै नमो व्रजजनैः सह
चक्रेऽऽत्मनाऽऽत्मने ।
अहो पश्यत शैलोऽसौ रूपी नोऽनुग्रहं
व्यधात् ॥ ३६ ॥
एषोऽवजानतो मर्त्यान् कामरूपी वनौकसः
।
हन्ति ह्यस्मै नमस्यामः शर्मणे आत्मनो
गवाम् ॥ ३७ ॥
इत्यद्रिगोद्विजमखं वासुदेवप्रचोदिताः
।
यथा विधाय ते गोपा सहकृष्णा व्रजं
ययुः ॥ ३८ ॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां
दशमस्कन्धे पूर्वार्धे
चतुर्विंशोऽध्यायः ॥ २४ ॥
