 |
| Bhagwat Capter 10.23 |
श्रीगोप ऊचुः
राम राम महाबाहो कृष्ण दुष्टनिबर्हण ।
एषा वै बाधते क्षुत् नः तच्छान्तिं कर्तुमर्हथः ॥ १ ॥
श्रीशुक उवाच
इति विज्ञापितो गोपैः भगवान्
देवकीसुतः ।
भक्ताया विप्रभार्यायाः प्रसीदन्
इदमब्रवीत् ॥ २ ॥
प्रयात देवयजनं ब्राह्मणा
ब्रह्मवादिनः ।
सत्रं आङ्गिरसं नाम ह्यासते
स्वर्गकाम्यया ॥ ३ ॥
तत्र गत्वौदनं गोपा याचतास्मद्
विसर्जिताः ।
कीर्तयन्तो भगवत आर्यस्य मम चाभिधाम्
॥ ४ ॥
इत्यादिष्टा भगवता गत्वा याचन्त ते
तथा ।
कृताञ्जलिपुटा विप्रान् दण्डवत् पतिता
भुवि ॥ ५ ॥
हे भूमिदेवाः श्रृणुत
कृष्णस्यादेशकारिणः ।
प्राप्ताञ्जानीत भद्रं वो गोपान् नो
रामचोदितान् ॥ ६ ॥
गाश्चारयतौ अविदूर ओदनं
रामाच्युतौ वो लषतो बुभुक्षितौ ।
तयोर्द्विजा ओदनमर्थिनोर्यदि
श्रद्धा च वो यच्छत धर्मवित्तमाः
॥ ७ ॥
दीक्षायाः पशुसंस्थायाः
सौत्रामण्याश्च सत्तमाः ।
अन्यत्र दीक्षितस्यापि नान्नमश्नन् हि
दुष्यति ॥ ८ ॥
इति ते भगवद् याच्ञां शृण्वन्तोऽपि न
शुश्रुवुः ।
क्षुद्राशा भूरिकर्माणो बालिशा
वृद्धमानिनः ॥ ९ ॥
देशः कालः पृथग् द्रव्यं
मंत्रतंत्रर्त्विजोऽग्नयः ।
देवता यजमानश्च क्रतुर्धर्मश्च यन्मयः
॥ १० ॥
तं ब्रह्म परमं साक्षाद् भगवन्तं
अधोक्षजम् ।
मनुष्यदृष्ट्या दुष्प्रज्ञा
मर्त्यात्मानो न मेनिरे ॥ ११ ॥
न ते यदोमिति प्रोचुः न नेति च परन्तप
।
गोपा निराशाः प्रत्येत्य तथोचुः
कृष्णरामयोः ॥ १२ ॥
तदुपाकर्ण्य भगवान् प्रहस्य जगदीश्वरः
।
व्याजहार पुनर्गोपान् दर्शयँलौकिकीं
गतिम् ॥ १३ ॥
मां ज्ञापयत पत्नीभ्यः ससङ्कर्षणमागतम्
।
दास्यन्ति काममन्नं वः स्निग्धा
मय्युषिता धिया ॥ १४ ॥
गत्वाथ पत्नीशालायां दृष्ट्वासीनाः
स्वलङ्कृताः ।
नत्वा द्विजसतीर्गोपाः प्रश्रिता
इदमब्रुवन् ॥ १५ ॥
नमो वो विप्रपत्नीभ्यो निबोधत वचांसि
नः ।
इतोऽविदूरे चरता कृष्णेनेहेषिता वयम्
॥ १६ ॥
गाश्चारयन् स गोपालैः सरामो दूरमागतः
।
बुभुक्षितस्य तस्यान्नं सानुगस्य
प्रदीयताम् ॥ १७ ॥
श्रुत्वाच्युतं उपायातं नित्यं
तद्दर्शनोत्सुकाः ।
तत्कथाक्षिप्तमनसो
बभूवुर्जातसम्भ्रमाः ॥ १८ ॥
चतुर्विधं बहुगुणं अन्नमादाय भाजनैः ।
अभिसस्रुः प्रियं सर्वाः समुद्रमिव
निम्नगाः ॥ १९ ॥
निषिध्यमानाः पतिभिः
भ्रातृभिर्बन्धुभिः सुतैः ।
भगवति उत्तमश्लोके दीर्घश्रुत
धृताशयाः ॥ २० ॥
यमुनोपवनेऽशोक नवपल्लवमण्डिते ।
विचरन्तं वृतं गोपैः साग्रजं ददृशुः
स्त्रियः ॥ २१ ॥
श्यामं हिरण्यपरिधिं वनमाल्यबर्ह
धातुप्रवालनटवेषमनव्रतांसे ।
विन्यस्तहस्तमितरेण धुनानमब्जं
कर्णोत्पलालक कपोलमुखाब्जहासम् ॥
२२ ॥
प्रायःश्रुतप्रियतमोदयकर्णपूरैः
यस्मिन् निमग्नमनसः तं
अथाक्षिरंध्रैः ।
अन्तः प्रवेश्य सुचिरं परिरभ्य तापं
प्राज्ञं यथाभिमतयो
विजहुर्नरेन्द्र ॥ २३ ॥
तास्तथा त्यक्तसर्वाशाः प्राप्ता
आत्मदिदृक्षया ।
विज्ञायाखिलदृग्द्रष्टा प्राह
प्रहसिताननः ॥ २४ ॥
स्वागतं वो महाभागा आस्यतां करवाम
किम् ।
यन्नो दिदृक्षया प्राप्ता उपपन्नमिदं
हि वः ॥ २५ ॥
नन्वद्धा मयि कुर्वन्ति कुशलाः
स्वार्थदर्शिनः ।
अहैतुक्यव्यवहितां भक्तिमात्मप्रिये
यथा ॥ २६ ॥
प्राणबुद्धिमनःस्वात्म दारापत्यधनादयः
।
यत्सम्पर्कात् प्रिया आसन् ततः कोन्वपरः
प्रियः ॥२७॥
तद् यात देवयजनं पतयो वो द्विजातयः ।
स्वसत्रं पारयिष्यन्ति
युष्माभिर्गृहमेधिनः ॥ २८ ॥
पत्न्य ऊचुः
मैवं विभोऽर्हति भवान्गदितुं नृशंसं
सत्यं कुरुष्व निगमं तव पादमूलम्
।
प्राप्ता वयं तुलसिदाम पदावसृष्टं
केशैर्निवोढुमतिलङ्घ्य
समस्तबन्धून् ॥ २९ ॥
गृह्णन्ति नो न पतयः पितरौ सुता वा
न भ्रातृबन्धुसुहृदः कुत एव
चान्ये ।
तस्माद् भवत्प्रपदयोः पतितात्मनां नो
नान्या भवेद् गतिररिन्दम तद्
विधेहि ॥ ३० ॥
श्रीभगवानुवाच
पतयो नाभ्यसूयेरन् पितृभ्रातृसुतादयः
।
लोकाश्च वो मयोपेता देवा अप्यनुमन्वते
॥ ३१ ॥
न प्रीतयेऽनुरागाय ह्यङ्गसङ्गो
नृणामिह ।
तन्मनो मयि युञ्जाना अचिरान्
मामवाप्स्यथ ॥ ३२ ॥
श्रीशुक उवाच
इत्युक्ता द्विजपत्न्यस्ता यज्ञवाटं
पुनर्गताः ।
ते चानसूयवः स्वाभिः स्त्रीभिः
सत्रमपारयन् ॥ ३३ ॥
तत्रैका विधृता भर्त्रा भगवन्तं
यथाश्रुतम् ।
हृदोपगुह्य विजहौ देहं कर्मानुबन्धनम्
॥ ३४ ॥
भगवानपि गोविन्दः तेनैवान्नेन गोपकान्
।
चतुर्विधेनाशयित्वा स्वयं च बुभुजे
प्रभुः ॥ ३५ ॥
एवं लीलानरवपुः नृलोकमनुशीलयन् ।
रेमे गोगोपगोपीनां रमयन्रूपवाक्कृतैः
॥ ३६ ॥
अथानुस्मृत्य विप्रास्ते अन्वतप्यन्
कृतागसः ।
यद् विश्वेश्वरयोर्याच्ञां अहन्म
नृविडम्बयोः ॥ ३७ ॥
दृष्ट्वा स्त्रीणां भगवति कृष्णे
भक्तिमलौकिकीम् ।
आत्मानं च तया हीनं अनुतप्ता
व्यगर्हयन् ॥ ३८ ॥
धिग्जन्म नः त्रिवृत् विद्यां धिग्
व्रतं धिग् बहुज्ञताम् ।
धिक्कुलं धिक् क्रियादाक्ष्यं विमुखा
ये त्वधोक्षजे ॥ ३९ ॥
नूनं भगवतो माया योगिनामपि मोहिनी ।
यस् वयं गुरवो नृणां स्वार्थे
मुह्यामहे द्विजाः ॥ ४० ॥
अहो पश्यत नारीणां अपि कृष्णे जगद्गुरौ
।
दुरन्तभावं योऽविध्यन् मृत्युपाशान्
गृहाभिधान् ॥ ४१ ॥
नासां द्विजातिसंस्कारो न निवासो
गुरावपि ।
न तपो नात्ममीमांसा न शौचं न क्रियाः
शुभाः ॥ ४२ ॥
तथापि ह्युत्तमःश्लोके कृष्णे
योगेश्वरेश्वरे ।
भक्तिर्दृढा न चास्माकं
संस्कारादिमतामपि ॥ ४३ ॥
ननु स्वार्थविमूढानां प्रमत्तानां
गृहेहया ।
अहो नः स्मारयामास गोपवाक्यैः सतां
गतिः ॥ ४४ ॥
अन्यथा पूर्णकामस्य कैवल्याद्यशिषां
पतेः ।
ईशितव्यैः किमस्माभिः ईशस्यैतद्
विडम्बनम् ॥ ४५ ॥
हित्वान्यान् भजते यं श्रीः
पादस्पर्शाशया सकृत् ।
स्वात्मदोषापवर्गेण तद्याच्ञा
जनमोहिनी ॥ ४६ ॥
देशः कालः पृथग्द्रव्यं
मंत्रतंत्रर्त्विजोऽग्नयः ।
देवता यजमानश्च क्रतुर्धर्मश्च यन्मयः
॥ ४७ ॥
स एष भगवान् साक्षाद्
विष्णुर्योगेश्वरेश्वरः ।
जातो यदुष्वित्याश्रृण्म ह्यपि मूढा न
विद्महे ॥ ४८ ॥
अहो वयं धन्यतमा येषां नस्तादृशीः
स्त्रियः ।
भक्त्या यासां मतिर्जाता अस्माकं
निश्चला हरौ ॥ ४९ ॥
नमस्तुभ्यं भगवते कृष्णायाकुण्ठमेधसे
।
यन्मायामोहितधियो भ्रमामः
कर्मवर्त्मसु ॥ ५० ॥
स वै न आद्यः पुरुषः
स्वमायामोहितात्मनाम् ।
अविज्ञतानुभावानां
क्षन्तुमर्हत्यतिक्रमम् ॥ ५१ ॥
इति स्वाघमनुस्मृत्य कृष्णे ते
कृतहेलनाः ।
दिदृक्षवोऽप्यच्युतयोः कंसाद्भीता न
चाचलन् ॥ ५२ ॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां
दशमस्कन्धे पूर्वार्धे त्रयोविंशोऽध्यायः ॥२३॥
