 |
| bhagwat chapter 10.12 |
श्रीशुक उवाच
क्वचिद्वनाशाय मनो दधद् व्रजात्
प्रातः समुत्थाय वयस्यवत्सपान् ।
प्रबोधयन् श्रृंगरवेण चारुणा
विनिर्गतो वत्सपुरःसरो हरिः ॥ १ ॥
तेनैव साकं पृथुकाः सहस्रशः
स्निग्धाः सुशिग्वेत्रविषाणवेणवः
।
स्वान् स्वान् सहस्रो परिसङ्ख्ययान्वितान्
वत्सान् पुरस्कृत्य
विनिर्ययुर्मुदा ॥ २ ॥
कृष्णवत्सैः असङ्ख्यातैः यूथीकृत्य स्ववत्सकान्
।
चारयन्तोऽर्भलीलाभिः विजह्रुः तत्र
तत्र ह ॥ ३ ॥
फलप्रबालस्तवक सुमनःपिच्छधातुभिः ।
काचगुञ्जामणिस्वर्ण-भूषिता अप्यभूषयन्
॥ ४ ॥
मुष्णन्तोऽन्योन्य शिक्यादीन्
न्ज्ञातानाराच्च चिक्षिपुः।
तत्रत्याश्च पुनर्दूरात् हसन्तश्च
पुनर्ददुः ॥ ५ ॥
यदि दूरं गतः कृष्णो वनशोभेक्षणाय तम्
।
अहं पूर्वं अहं पूर्वं इति संस्पृश्य
रेमिरे ॥ ६ ॥
केचिद् वेणून् वादयन्तो ध्मान्तः शृङ्गाणि
केचन ।
केचिद् भृंङ्गैः प्रगायन्तः कूजन्तः
कोकिलैः परे ॥ ७ ॥
विच्छायाभिः प्रधावन्तो गच्छन्तः
साधुहंसकैः ।
बकैः उपविशन्तश्च नृत्यन्तश्च
कलापिभिः ॥ ८ ॥
विकर्षन्तः कीशबालान् आरोहन्तश्च
तैर्द्रुमान् ।
विकुर्वन्तश्च तैः साकं प्लवन्तश्च
पलाशिषु ॥ ९ ॥
साकं भेकैर्विलङ्घन्तः सरित्
प्रस्रवसम्प्लुताः ।
विहसन्तः प्रतिच्छायाः शपन्तश्च
प्रतिस्वनान् ॥ १० ॥
इत्थं सतां ब्रह्मसुखानुभूत्या
दास्यं गतानां परदैवतेन ।
मायाश्रितानां नरदारकेण
साकं विजह्रुः कृतपुण्यपुञ्जाः ॥
११ ॥
यत्पादपांसुः बहुजन्मकृच्छ्रतो
धृतात्मभिः योगिभिरप्यलभ्यः ।
स एव यद्दृग्विषयः स्वयं स्थितः
किं वर्ण्यते दिष्टमतो व्रजौकसाम्
॥ १२ ॥
अथ अघनामाभ्यपतन् महासुरः
तेषां सुखक्रीडनवीक्षणाक्षमः ।
नित्यं यदन्तर्निजजीवितेप्सुभिः
पीतामृतैः अप्यमरैः प्रतीक्ष्यते
॥ १३ ॥
दृष्ट्वार्भकान् कृष्णमुखान् अघासुरः
कंसानुशिष्टः स बकीबकानुजः ।
अयं तु मे सोदरनाशकृत्तयोरः
द्वयोर्ममैनं सबलं हनिष्ये ॥ १४ ॥
एते यदा मत्सुहृदोस्तिलापः
कृतास्तदा नष्टसमा व्रजौकसः ।
प्राणे गते वर्ष्मसु का नु चिन्ता
प्रजासवः प्राणभृतो हि ये ते ॥ १५
॥
इति व्यवस्याजगरं बृहद् वपुः
स योजनायाम महाद्रिपीवरम् ।
धृत्वाद्भुतं व्यात्तगुहाननं तदा
पथि व्यशेत ग्रसनाशया खलः ॥ १६ ॥
धराधरोष्ठो जलदोत्तरोष्ठो
दर्याननान्तो गिरिशृङ्गदंष्ट्रः
।
ध्वान्तान्तरास्यो वितताध्वजिह्वः
परुषानिलश्वासदवेक्षणोष्णः ॥ १७ ॥
दृष्ट्वा तं तादृशं
सर्वे मत्वा वृन्दावनश्रियम् ।
व्यात्ताजगरतुण्डेन ह्युत्प्रेक्षन्ते
स्म लीलया ॥ १८ ॥
अहो मित्राणि गदत सत्त्वकूटं पुरः
स्थितम् ।
अस्मत्सङ्ग्रसनव्यात्त
व्यालतुण्डायते न वा ॥ १९ ॥
सत्यमर्ककरारक्तं उत्तराहनुवद्घनम् ।
अधराहनुवद् रोधः तत्
प्रतिच्छाययारुणम् ॥ २० ॥
प्रतिस्पर्धेते सृक्किभ्यां
सव्यासव्ये नगोदरे ।
तुंगशृंगालयोऽप्येताः तद्
दंष्ट्राभिश्च पश्यत ॥ २१ ॥
आस्तृतायाम मार्गोऽयं रसनां
प्रतिगर्जति ।
एषां अन्तर्गतं ध्वान्तं एतदप्यन्तः
आननम् ॥ २२ ॥
दावोष्णखरवातोऽयं श्वासवद्भाति पश्यत
।
तद् दग्धसत्त्वदुर्गन्धोऽपि
अन्तरामिषगन्धवत् ॥ २३ ॥
अस्मान्किमत्र ग्रसिता निविष्टा-
नयं तथा चेद् बकवद् विनङ्क्ष्यति
।
क्षणादनेनेति बकार्युशन्मुखं
वीक्ष्योद्धसन्तः करताडनैर्ययुः ॥
२४ ॥
इत्थं मिथोऽतथ्यं अतज्ज्ञभाषितं
श्रुत्वा विचिन्त्येत्यमृषा
मृषायते ।
रक्षो विदित्वाखिल-भूतहृत्स्थितः
स्वानां निरोद्धुं भगवान् मनो दधे
॥ २५ ॥
तावत् प्रविष्टास्तु असुरोदरान्तरं
परं न गीर्णाः शिशवः सवत्साः ।
प्रतीक्षमाणेन बकारिवेशनं
हतस्वकान्तस्मरणेन रक्षसा ॥ २६ ॥
तान् वीक्ष्य कृष्णः सकलाभयप्रदो
ह्यनन्यनाथान् स्वकरादवच्युतान् ।
दीनांश्च मृत्योर्जठराग्निघासान्
घृणार्दितो दिष्टकृतेन विस्मितः ॥
२७ ॥
कृत्यं किमत्रास्य खलस्य जीवनं
न वा अमीषां च सतां विहिंसनम् ।
द्वयं कथं स्यादिति संविचिन्त्य तत्
ज्ञात्वाविशत् तुण्डमशेषदृग्घरिः
॥ २८ ॥
तदा घनच्छदा देवा भयाद् हाहेति चुक्रुशुः ।
जहृषुर्ये च कंसाद्याः
कौणपास्त्वघबान्धवाः ॥ २९ ॥
तच्छ्रुत्वा भगवान् कृष्णस्तु अव्ययः
सार्भवत्सकम् ।
चूर्णीचिकीर्षोरात्मानं तरसा ववृधे
गले ॥ ३० ॥
ततोऽतिकायस्य निरुद्धमार्गिणो
ह्युद्गीर्णदृष्टेः
भ्रमतस्त्वितस्ततः ।
पूर्णोऽन्तरंगे पवनो निरुद्धो
मूर्धन् विनिष्पाट्य विनिर्गतो
बहिः ॥ ३१ ॥
तेनैव सर्वेषु बहिर्गतेषु
प्राणेषु वत्सान् सुहृदः परेतान्
।
दृष्ट्या स्वयोत्थाप्य तदन्वितः पुनः
वक्त्रान् मुकुन्दो भगवान्
विनिर्ययौ ॥ ३२ ॥
पीनाहिभोगोत्थितमद्भुतं महत्
ज्योतिः स्वधाम्ना ज्वलयद् दिशो
दश ।
प्रतीक्ष्य खेऽवस्थितमीशनिर्गमं
विवेश तस्मिन् मिषतां दिवौकसाम् ॥
३३ ॥
ततोऽतिहृष्टाः स्वकृतोऽकृतार्हणं
पुष्पैः सुगा अप्सरसश्च नर्तनैः ।
गीतैः सुरा वाद्यधराश्च वाद्यकैः
स्तवैश्च विप्रा जयनिःस्वनैर्गणाः
॥ ३४ ॥
तदद्भुतस्तोत्रसुवाद्यगीतिका
जयादिनैकोत्सव मङ्गलस्वनान् ।
श्रुत्वा स्वधाम्नोऽन्त्यज
आगतोऽचिराद्
दृष्ट्वा महीशस्य जगाम विस्मयम् ॥
३५ ॥
राजन् आजगरं चर्म शुष्कं वृन्दावनेऽद्भुतम् ।
व्रजौकसां बहुतिथं बभूवाक्रीडगह्वरम्
॥ ३६ ॥
एतत्कौमारजं कर्म हरेरात्माहिमोक्षणम्
।
मृत्योः पौगण्डके बाला
दृष्ट्वोचुर्विस्मिता व्रजे ॥ ३७ ॥
नैतद् विचित्रं मनुजार्भमायिनः
परावराणां परमस्य वेधसः ।
अघोऽपि यत्स्पर्शनधौतपातकः
प्रापात्मसाम्यं त्वसतां
सुदुर्लभम् ॥ ३८ ॥
सकृद्यदङ्गप्रतिमान्तराहिता
मनोमयी भागवतीं ददौ गतिम् ।
स एव नित्यात्मसुखानुभूत्यभि
व्युदस्तमायोऽन्तर्गतो हि किं
पुनः ॥ ३९ ॥
सूत उवाच
इत्थं द्विजा यादवदेवदत्तः
श्रुत्वा स्वरातुश्चरितं
विचित्रम् ।
पप्रच्छ भूयोऽपि तदेव पुण्यं
वैयासकिं यन्निगृहीतचेताः ॥ ४० ॥
श्रीराजोवाच
ब्रह्मन् कालान्तरकृतं
तत्कालीनं कथं भवेत् ।
यत्कौमारे हरिकृतं जगुः
पौगण्डकेऽर्भकाः ॥ ४१ ॥
तद् ब्रूहि मे महायोगिन् परं कौतूहलं
गुरो ।
नूनमेतद्धरेरेव माया भवति नान्यथा ॥
४२ ॥
वयं धन्यतमा लोके गुरोऽपि
क्षत्रबन्धवः ।
यत् पिबामो मुहुस्त्वत्तः पुण्यं
कृष्णकथामृतम्॥४३॥
सूत उवाच
इत्थं स्म पृष्टः स तु बादरायणिः
तत्स्मारितानन्तहृताखिलेन्द्रियः
।
कृच्छ्रात् पुनर्लब्धबहिर्दृशिः शनैः
प्रत्याह तं भागवतोत्तमोत्तम ॥ ४४
॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां
संहितायां दशमस्कन्धे पूर्वार्धे द्वादशोऽध्यायः॥१२॥
