 |
| bhagwat chapter 10.80 |
राजोवाच
भगवन् यानि चान्यानि मुकुन्दस्य महात्मनः ।
वीर्याण्यनन्तवीर्यस्य श्रोतुमिच्छामि हे प्रभो ॥ १ ॥
को नु श्रुत्वासकृद् ब्रह्मन्
उत्तमःश्लोकसत्कथाः ।
विरमेत विशेषज्ञो विषण्णः काममार्गणैः
॥ २ ॥
सा वाग् यया तस्य गुणान् गृणीते
करौ च तत्कर्मकरौ मनश्च ।
स्मरेद् वसन्तं स्थिरजङ्गमेषु
श्रृणोति तत्पुण्यकथाः स कर्णः ॥
३ ॥
शिरस्तु तस्योभयलिङ्गमानं
एत्तदेव यत्पश्यति तद्धि चक्षुः ।
अङ्गानि विष्णोरथ तज्जनानां
पादोदकं यानि भजन्ति नित्यम् ॥ ४
॥
सूत उवाच
विष्णुरातेन सम्पृष्टो भगवान् बादरायणिः ।
वासुदेवे भगवति निमग्नहृदयोऽब्रवीत् ॥
५ ॥
श्रीशुक उवाच
कृष्णस्यासीत् सखा
कश्चिद् ब्राह्मणो ब्रह्मवित्तमः ।
विरक्त इन्द्रियार्थेषु प्रशान्तात्मा
जितेन्द्रियः ॥ ६ ॥
यदृच्छयोपपन्नेन वर्तमानो गृहाश्रमी ।
तस्य भार्या कुचैलस्य क्षुत्क्षामा च
तथाविधा ॥ ७ ॥
पतिव्रता पतिं प्राह म्लायता वदनेन सा
।
दरिद्रं सीदमाना वै वेपमानाभिगम्य च ॥
८ ॥
ननु ब्रह्मन् भगवतः सखा
साक्षाच्छ्रियः पतिः ।
ब्रह्मण्यश्च शरण्यश्च भगवान्
सात्वतर्षभः ॥ ९ ॥
तमुपैहि महाभाग साधूनां च परायणम् ।
दास्यति द्रविणं भूरि सीदते ते
कुटुम्बिने ॥ १० ॥
आस्तेऽधुना द्वारवत्यां
भोजवृष्ण्यन्धकेश्वरः ।
स्मरतः पादकमलं आत्मानमपि यच्छति ।
किं न्वर्थकामान् भजतो
नात्यभीष्टान्जगद्गुरुः ॥ ११ ॥
स एवं भार्यया विप्रो बहुशः
प्रार्थितो मृदु ।
अयं हि परमो लाभ उत्तमःश्लोकदर्शनम् ॥
१२ ॥
इति सञ्चिन्त्य मनसा गमनाय मतिं दधे ।
अप्यस्त्युपायनं किञ्चिद् गृहे
कल्याणि दीयताम् ॥ १३ ॥
याचित्वा चतुरो मुष्टीन् विप्रान्
पृथुकतण्डुलान् ।
चैलखण्डेन तान् बद्ध्वा भर्त्रे
प्रादादुपायनम् ॥ १४ ॥
स तानादाय विप्राग्र्यः प्रययौ
द्वारकां किल ।
कृष्णसन्दर्शनं मह्यं कथं स्यादिति
चिन्तयन् ॥ १५ ॥
त्रीणि गुल्मान्यतीयाय तिस्रः
कक्षाश्च सद्विजः ।
विप्रोऽगम्यान्धकवृष्णीनां
गृहेष्वच्युतधर्मिणाम् ॥ १६ ॥
गृहं द्व्यष्टसहस्राणां महिषीणां
हरेर्द्विजः ।
विवेशैकतमं श्रीमद् ब्रह्मानन्दं गतो
यथा ॥ १७ ॥
तं विलोक्याच्युतो दूरात्
प्रियापर्यङ्कमास्थितः ।
सहसोत्थाय चाभ्येत्य दोर्भ्यां
पर्यग्रहीन्मुदा ॥ १८ ॥
सख्युः प्रियस्य विप्रर्षेः अङ्गसङ्गातिनिर्वृतः
।
प्रीतो व्यमुञ्चदब्बिन्दून्
नेत्राभ्यां पुष्करेक्षणः ॥ १९ ॥
अथोपवेश्य पर्यङ्के स्वयं सख्युः
समर्हणम् ।
उपहृत्यावनिज्यास्य पादौ पादावनेजनीः
॥ २० ॥
अग्रहीच्छिरसा राजन् भगवान् लोकपावनः
।
व्यलिम्पद् दिव्यगन्धेन
चन्दनागुरुकुङ्कमैः ॥ २१ ॥
धूपैः सुरभिभिर्मित्रं
प्रदीपावलिभिर्मुदा ।
अर्चित्वाऽऽवेद्य ताम्बूलं गां च
स्वागतमब्रवीत् ॥ २२ ॥
कुचैलं मलिनं क्षामं द्विजं
धमनिसंततम् ।
देवी पर्यचरत् साक्षात् चामरव्यजनेन
वै ॥ २३ ॥
अन्तःपुरजनो दृष्ट्वा
कृष्णेनामलकीर्तिना ।
विस्मितोऽभूदतिप्रीत्या अवधूतं
सभाजितम् ॥ २४ ॥
किमनेन कृतं पुण्यं अवधूतेन भिक्षुणा
।
श्रिया हीनेन लोकेऽस्मिन्
गर्हितेनाधमेन च ॥ २५ ॥
योऽसौ त्रिलोकगुरुणा श्रीनिवासेन
सम्भृतः ।
पर्यङ्कस्थां श्रियं हित्वा
परिष्वक्तोऽग्रजो यथा ॥ २६ ॥
कथयां चक्रतुर्गाथाः पूर्वा गुरुकुले
सतोः ।
आत्मनोर्ललिता राजन् करौ गृह्य
परस्परम् ॥ २७ ॥
श्रीभगवानुवाच
अपि ब्रह्मन्गुरुकुलाद्
भवता लब्धदक्षिणात् ।
समावृत्तेन धर्मज्ञ भार्योढा सदृशी न
वा ॥ २८ ॥
प्रायो गृहेषु ते चित्तं अकामविहितं
तथा ।
नैवातिप्रीयसे विद्वन् धनेषु विदितं
हि मे ॥ २९ ॥
केचित् कुर्वन्ति कर्माणि
कामैरहतचेतसः ।
त्यजन्तः प्रकृतीर्दैवीः यथाहं लोकसङ्ग्रहम्
॥ ३० ॥
कच्चिद् गुरुकुले वासं ब्रह्मन्
स्मरसि नौ यतः ।
द्विजो विज्ञाय विज्ञेयं तमसः
पारमश्नुते ॥ ३१ ॥
स वै सत्कर्मणां साक्षाद् द्विजातेरिह
सम्भवः ।
आद्योऽङ्ग यत्राश्रमिणां यथाहं
ज्ञानदो गुरुः ॥ ३२ ॥
नन्वर्थकोविदा ब्रह्मन्
वर्णाश्रमवतामिह ।
ये मया गुरुणा वाचा तरन्त्यञ्जो
भवार्णवम् ॥ ३३ ॥
नाहमिज्याप्रजातिभ्यां तपसोपशमेन वा ।
तुष्येयं सर्वभूतात्मा गुरुशुश्रूषया
यथा ॥ ३४ ॥
अपि नः स्मर्यते ब्रह्मन् वृत्तं
निवसतां गुरौ ।
गुरुदारैश्चोदितानां इन्धनानयने
क्वचित् ॥ ३५ ॥
प्रविष्टानां महारण्यं अपर्तौ सुमहद्
द्विज ।
वातवर्षं अभूत्तीव्रं निष्ठुराः
स्तनयित्नवः ॥ ३६ ॥
सूर्यश्चास्तं गतस्तावत् तमसा चावृता
दिशः ।
निम्नं कूलं जलमयं न प्राज्ञायत
किञ्चन ॥ ३७ ॥
वयं भृशम्तत्र महानिलाम्बुभिः
निहन्यमाना महुरम्बुसम्प्लवे ।
दिशोऽविदन्तोऽथ परस्परं वने
गृहीतहस्ताः परिबभ्रिमातुराः ॥ ३८ ॥
एतद् विदित्वा उदिते
रवौ सान्दीपनिर्गुरुः ।
अन्वेषमाणो नः शिष्यान्
आचार्योऽपश्यदातुरान् ॥ ३९ ॥
अहो हे पुत्रका यूयं
अस्मदर्थेऽतिदुःखिताः ।
आत्मा वै प्राणिनां प्रेष्ठः तं
अनादृत्य मत्पराः ॥ ४० ॥
एतदेव हि सच्छिष्यैः कर्तव्यं
गुरुनिष्कृतम् ।
यद् वै विशुद्धभावेन
सर्वार्थात्मार्पणं गुरौ ॥ ४१ ॥
तुष्टोऽहं भो द्विजश्रेष्ठाः सत्याः
सन्तु मनोरथाः ।
छन्दांस्ययातयामानि भवन्त्विह परत्र च
॥ ४२ ॥
इत्थंविधान्यनेकानि वसतां गुरुवेश्मसु
।
गुरोरनुग्रहेणैव पुमान् पूर्णः
प्रशान्तये ॥ ४३ ॥
श्रीब्राह्मण उवाच
किमस्माभिरनिर्वृत्तं
देवदेव जगद्गुरो ।
भवता सत्यकामेन येषां वासो गुरावभूत्
॥ ४४ ॥
यस्य च्छन्दोमयं ब्रह्म देह आवपनं
विभो ।
श्रेयसां तस्य गुरुषु
वासोऽत्यन्तविडम्बनम् ॥ ४५ ॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां
दशमस्कन्धे उत्तरार्धे श्रीदामचरिते अशीतितमोऽध्यायः ॥ ८० ॥
