 |
| Bhagwat chapter 10.71 |
श्रीशुक
उवाच
इत्युदीरितमाकर्ण्य देवऋषेरुद्धवोऽब्रवीत् ।
सभ्यानां मतमाज्ञाय कृष्णस्य च महामतिः ॥ १ ॥
उद्धव उवाच
यदुक्तं ऋषिणा देव
साचिव्यं यक्ष्यतस्त्वया ।
कार्यं पैतृष्वसेयस्य रक्षा च
शरणैषिणाम् ॥ २ ॥
यष्टव्यम्राजसूयेन दिक् चक्रजयिना
विभो ।
अतो जरासुतजय उभयार्थो मतो मम ॥ ३ ॥
अस्माकं च महानर्थो ह्येतेनैव
भविष्यति ।
यशश्च तव गोविन्द राज्ञो बद्धान्
विमुञ्चतः ॥ ४ ॥
स वै दुर्विषहो राजा नागायुतसमो बले ।
बलिनामपि चान्येषां भीमं समबलं विना ॥
५ ॥
द्वैरथे स तु जेतव्यो मा
शताक्षौहिणीयुतः ।
ब्रह्मण्योऽभ्यर्थितो
विप्रैः न प्रत्याख्याति कर्हिचित् ॥ ६॥
ब्रह्मवेषधरो गत्वा तं भिक्षेत
वृकोदरः ।
हनिष्यति न सन्देहो द्वैरथे तव
सन्निधौ ॥ ७ ॥
निमित्तं परमीशस्य विश्वसर्गनिरोधयोः
।
हिरण्यगर्भः शर्वश्च कालस्यारूपिणस्तव
॥ ८ ॥
गायन्ति ते विशदकर्म गृहेषु देव्यो
राज्ञां स्वशत्रुवधमात्मविमोक्षणं
च ।
गोप्यश्च कुञ्जरपतेर्जनकात्मजायाः
पित्रोश्च लब्धशरणा मुनयो वयं च ॥
९ ॥
जरासन्धवधः कृष्ण भूर्यर्थायोपकल्पते ।
प्रायः पाकविपाकेन तव चाभिमतः क्रतुः
॥ १० ॥
श्रीशुक उवाच
इत्युद्धव वचो राजन्
सर्वतोभद्रमच्युतम् ।
देवर्षिर्यदुवृद्धाश्च कृष्णश्च
प्रत्यपूजयन् ॥ ११ ॥
अथादिशत् प्रयाणाय भगवान् देवकीसुतः ।
भृत्यान् दारुकजैत्रादीन् अनुज्ञाप्य
गुरून् विभुः ॥ १२॥
निर्गमय्यावरोधान् स्वान् ससुतान्
सपरिच्छदान् ।
सङ्कर्षणमनुज्ञाप्य यदुराजं च
शत्रुहन् ।
सूतोपनीतं स्वरथं आरुहद् गरुडध्वजम् ॥
१३ ॥
ततो रथद्विपभटसादिनायकैः
करालया परिवृत आत्मसेनया ।
मृदङ्ग भेर्यानक शङ्खगोमुखैः
प्रघोषघोषितककुभो निराक्रमत् ॥ १४
॥
नृवाजिकाञ्चन शिबिकाभिरच्युतं
सहात्मजाः पतिमनु सुव्रता ययुः ।
वरांबराभरणविलेपनस्रजः
सुसंवृता नृभिरसिचर्मपाणिभिः ॥ १५
॥
नरोष्ट्रगोमहिषखराश्वतर्यनः
करेणुभिः परिजनवारयोषितः ।
स्वलङ्कृताः कटकुटिकम्बलाम्बराद्
उपस्करा ययुरधियुज्य सर्वतः ॥ १६
॥
बलं बृहद्ध्वजपटछत्रचामरैः
वरायुधाभरणकिरीटवर्मभिः ।
दिवांशुभिस्तुमुलरवं बभौ रवेः
यथार्णवः क्षुभिततिमिङ्गिलोर्मिभिः
॥ १७ ॥
अथो मुनिर्यदुपतिना सभाजितः
प्रणम्य तं हृदि विदधद् विहायसा
।
निशम्य तद्व्यवसितमाहृतार्हणो
मुकुन्दसन्दर्शननिर्वृतेन्द्रियः ॥ १८ ॥
राजदूतमुवाचेदं भगवान् प्रीणयन् गिरा ।
मा भैष्ट दूत भद्रं वो घातयिष्यामि
मागधम् ॥ १९ ॥
इत्युक्तः प्रस्थितो दूतो यथावद्
अवदन् नृपान् ।
तेऽपि सन्दर्शनं शौरेः प्रत्यैक्षन्
यन्मुमुक्षवः ॥ २० ॥
आनर्तसौवीरमरून् तीर्त्वा विनशनं हरिः
।
गिरीन् नदीरतीयाय पुरग्रामव्रजाकरान्
॥ २१ ॥
ततो दृषद्वतीं तीर्त्वा मुकुन्दोऽथ
सरस्वतीम् ।
पञ्चालानथ मत्स्यांश्च
शक्रप्रस्थमथागमत् ॥ २२ ॥
तमुपागतमाकर्ण्य प्रीतो दुर्दर्शनं
नृणाम् ।
अजातशत्रुर्निरगात् सोपाध्यायः सुहृद्वृतः
॥ २३ ॥
गीतवादित्रघोषेण ब्रह्मघोषेण भूयसा ।
अभ्ययात् स हृषीकेशं प्राणाः
प्राणमिवादृतः ॥ २४ ॥
दृष्ट्वा विक्लिन्नहृदयः कृष्णं
स्नेहेन पाण्डवः ।
चिराद् दृष्टं प्रियतमं सस्वजेऽथ पुनः
पुनः ॥ २५ ॥
दोर्भ्यां परिष्वज्य रमामलालयं
मुकुन्दगात्रं
नृपतिर्हताशुभः ।
लेभे परां निर्वृतिमश्रुलोचनो
हृष्यत्तनुर्विस्मृत लोकविभ्रमः ॥ २६ ॥
तं मातुलेयं परिरभ्य निर्वृतो
भीमः स्मयन् प्रेमजलाकुलेन्द्रियः
।
यमौ किरीटी च सुहृत्तमं मुदा
प्रवृद्धबाष्पाः
परिरेभिरेऽच्युतम् ॥ २७ ॥
अर्जुनेन परिष्वक्तो यमाभ्यामभिवादितः ।
ब्राह्मणेभ्यो नमस्कृत्य वृद्धेभ्यश्च
यथार्हतः ॥ २८ ॥
मानिनो मानयामास कुरुसृञ्जयकैकयान् ।
सूतमागधगन्धर्वा वन्दिनश्चोपमंत्रिणः
॥ २९ ॥
मृदङ्गशङ्खपटह वीणापणवगोमुखैः ।
ब्राह्मणाश्चारविन्दाक्षं
तुष्टुवुर्ननृतुर्जगुः ॥ ३० ॥
एवं सुहृद्भिः पर्यस्तः
पुण्यश्लोकशिखामणिः ।
संस्तूयमानो भगवान् विवेशालङ्कृतं
पुरम् ॥ ३१ ॥
संसिक्तवर्त्म करिणां मदगन्धतोयैः
चित्रध्वजैः कनकतोरणपूर्णकुम्भैः
।
मृष्टात्मभिर्नवदुकूलविभूषणस्रग्
गन्धैर्नृभिर्युवतिभिश्च
विराजमानम् ॥ ३२ ॥
उद्दीप्तदीपबलिभिः प्रतिसद्म जाल
निर्यातधूपरुचिरं विलसत्पताकम् ।
मूर्धन्यहेमकलशै रजतोरुशृङ्गैः
जुष्टं ददर्श भवनैः कुरुराजधाम ॥
३३ ॥
प्राप्तं निशम्य नरलोचनपानपात्रम्
औत्सुक्यविश्लथितकेश दुकूलबन्धाः
।
सद्यो विसृज्य गृहकर्म पतींश्च तल्पे
द्रष्टुं ययुर्युवतयः स्म
नरेन्द्रमार्गे ॥ ३४ ॥
तस्मिन् सुसङ्कुल इभाश्वरथद्विपद्भिः
कृष्णंसभार्यमुपलभ्य गृहाधिरूढाः
।
नार्यो विकीर्य कुसुमैर्मनसोपगुह्य
सुस्वागतं विदधुरुत्स्मयवीक्षितेन
॥ ३५ ॥
ऊचुः स्त्रियः पथि निरीक्ष्य
मुकुन्दपत्नीः
तारा यथोडुपसहाः किमकार्यमूभिः
।
यच्चक्षुषां पुरुषमौलिरुदारहास
लीलावलोककलयोत्सवमातनोति ॥ ३६ ॥
तत्र तत्रोपसङ्गम्य पौरा मङ्गलपाणयः
।
चक्रुः सपर्यां कृष्णाय श्रेणीमुख्या हतैनसः ॥
३७ ॥
अन्तःपुरजनैः प्रीत्या मुकुन्दः
फुल्ललोचनैः ।
ससम्भ्रमैरभ्युपेतः प्राविशद्
राजमन्दिरम् ॥ ३८ ॥
पृथा विलोक्य भ्रात्रेयं कृष्णं
त्रिभुवनेश्वरम् ।
प्रीतात्मोत्थाय पर्यङ्कात् सस्नुषा
परिषस्वजे ॥ ३९ ॥
गोविन्दं गृहमानीय देवदेवेशमादृतः ।
पूजायां नाविदत् कृत्यं प्रमोदोपहतो
नृपः ॥ ४० ॥
पितृस्वसुर्गुरुस्त्रीणां
कृष्णश्चक्रेऽभिवादनम् ।
स्वयं च कृष्णया राजन् भगिन्या
चाभिवन्दितः ॥ ४१ ॥
श्वश्र्वा सञ्चोदिता कृष्णा कृष्णपत्नीश्च
सर्वशः ।
आनर्च रुक्मिणीं सत्यां भद्रां
जाम्बवतीं तथा ॥ ४२ ॥
कालिन्दीं मित्रविन्दां च शैब्यां
नाग्नजितीं सतीम् ।
अन्याश्चाभ्यागता यास्तु वासःस्रङ्मण्डनादिभिः
॥ ४३ ॥
सुखं निवासयामास धर्मराजो जनार्दनम् ।
ससैन्यं सानुगामत्यं सभार्यं च नवं
नवम् ॥ ४४ ॥
तर्पयित्वा खाण्डवेन वह्निं
फाल्गुनसंयुतः ।
मोचयित्वा मयं येन राज्ञे दिव्या सभा
कृता ॥ ४५ ॥
उवास कतिचिन् मासान् राज्ञः
प्रियचिकीर्षया ।
विहरन् रथमारुह्य फाल्गुनेन भटैर्वृतः
॥ ४६ ॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां
दशमस्कन्धे उत्तरार्धे कृष्णस्य
इंद्रप्रस्थगमनं नाम
एकसप्ततितमोऽध्यायः ॥ ७१ ॥
