 |
| Bhagwat chapter 12.7 |
सूत
उवाच
अथर्ववित्सुमन्तुश्च शिष्यम् अध्यापयत् स्वकाम्
।
संहितां सोऽपि पथ्याय वेददर्शाय चोक्तवान् ॥ १ ॥
शौक्लायनिर्ब्रह्मबलिः मादोषः
पिप्पलायनिः ।
वेददर्शस्य शिष्यास्ते पथ्यशिष्यानथो
श्रृणु ।
कुमुदः शुनको ब्रह्मन्
जाजलिश्चाप्यथर्ववित् ॥ २ ॥
बभ्रुः शिष्योऽथांगिरसः सैन्धवायन एव
च ।
अधीयेतां संहिते द्वे
सावर्णाद्यास्तथापरे ॥ ३ ॥
नक्षत्रकल्पः शान्तिश्च कश्यपाङ्गिरसादयः
।
एते आथर्वणाचार्याः श्रृणु पौराणिकान्
मुने ॥ ४ ॥
त्रय्यारुणिः कश्यपश्च सावर्णिः
अकृतव्रणः ।
वैशंपायनहारीतौ षड् वै पौराणिका इमे ॥
५ ॥
अधीयन्त व्यासशिष्यात् संहितां
मत्पितुर्मुखात् ।
एकैकाम् अहमेतेषां शिष्यः सर्वाः
समध्यगाम् ॥ ६ ॥
कश्यपोऽहं च सावर्णी
रामशिष्योऽकृतव्रणः ।
अधीमहि व्यासशिष्यात् चत्वारो
मूलसंहिताः ॥ ७ ॥
पुराणलक्षणं ब्रह्मन् ब्रह्मर्षिभिः
निरूपितम् ।
श्रृणुष्व बुद्धिमाश्रित्य
वेदशास्त्रानुसारतः ॥ ८ ॥
सर्गोऽस्याथ विसर्गश्च
वृत्तिरक्षान्तराणि च ।
वंशो वंशानुचरितं संस्था हेतुरपाश्रयः
॥ ९ ॥
दशभिः लक्षणैर्युक्तं पुराणं तद्विदो
विदुः ।
केचित्पञ्चविधं ब्रह्मन्
महदल्पव्यवस्थया ॥ १० ॥
अव्याकृतगुणक्षोभान्
महतस्त्रिवृतोऽहमः ।
भूतसूक्ष्मेन्द्रियार्थानां संभवः
सर्ग उच्यते ॥ ११ ॥
पुरुषानुगृहीतानाम् एतेषां वासनामयः ।
विसर्गोऽयं समाहारो बीजाद्बीजं
चराचरम् ॥ १२ ॥
वृत्तिर्भूतानि भूतानां चराणाम्
अचराणि च ।
कृता स्वेन नृणां तत्र कामात्
चोदनयापि वा ॥ १३ ॥
रक्षाच्युतावतारेहा विश्वस्यानु युगे
युगे ।
तिर्यङ्मर्त्यर्षिदेवेषु हन्यन्ते
यैस्त्रयीद्विषः ॥ १४ ॥
मन्वन्तरं मनुर्देवा मनुपुत्राः
सुरेश्वराः ।
ऋषयोंऽशावताराश्च हरेः षड्विधमुच्यते
॥ १५ ॥
राज्ञां ब्रह्मप्रसूतानां
वंशस्त्रैकालिकोऽन्वयः ।
वंशानुचरितं तेषां वृत्तं वंशधराश्च
ये ॥ १६ ॥
नैमित्तिकः प्राकृतिको नित्य
आत्यन्तिको लयः ।
संस्थेति कविभिः प्रोक्तः चतुर्धास्य
स्वभावतः ॥ १७ ॥
हेतुर्जीवोऽस्य सर्गादेः
अविद्याकर्मकारकः ।
यं चानुशायिनं प्राहुः
अव्याकृतमुतापरे ॥ १८ ॥
व्यतिरेकान्वयो यस्य जाग्रत्
स्वप्नसुषुप्तिषु ।
मायामयेषु तद्ब्रह्म
जीववृत्तिष्वपाश्रयः ॥ १९ ॥
पदार्थेषु यथा द्रव्यं सन्मात्रं
रूपनामसु ।
बीजादिपञ्चतान्तासु ह्यवस्थासु
युतायुतम् ॥ २० ॥
विरमेत यदा चित्तं हित्वा वृत्तित्रयं
स्वयम् ।
योगेन वा तदात्मानं वेदेहाया निवर्तते
॥ २१ ॥
एवं लक्षणलक्ष्याणि पुराणानि पुराविदः
।
मुनयोऽष्टादश प्राहुः क्षुल्लकानि
महान्ति च ॥ २२ ॥
ब्राह्मं पाद्मं वैष्णवं च शैवं लैङ्गं
सगारुडं ।
नारदीयं भागवतं आग्नेयं
स्कान्दसंज्ञितम् ॥ २३ ॥
भविष्यं ब्रह्मवैवर्तं मार्कण्डेयं
सवामनम् ।
वाराहं मात्स्यं कौर्मं च
ब्रह्माण्डाख्यमिति त्रिषट् ॥ २४ ॥
ब्रह्मन्निदं समाख्यातं शाखाप्रणयनं
मुनेः ।
शिष्यशिष्यप्रशिष्याणां
ब्रह्मतेजोविवर्धनम् ॥ २५ ॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां
संहितायां द्वादशस्कन्धे सप्तमोऽध्यायः ॥ ७ ॥
