 |
| Srimad Bhagwat Geeta Chapter 15 - purusottam yoga |
श्रीभगवानुवाच
ऊर्ध्वमूलमधःशाखमश्वत्थं प्राहुरव्ययम् ।
छन्दांसि
यस्य पर्णानि यस्तं वेद स वेदवित् ॥ १॥
अधश्चोर्ध्वं
प्रसृतास्तस्य शाखा
गुणप्रवृद्धा विषयप्रवालाः ।
अधश्च
मूलान्यनुसन्ततानि
कर्मानुबन्धीनि मनुष्यलोके ॥ २॥
न
रूपमस्येह तथोपलभ्यते
नान्तो न चादिर्न च सम्प्रतिष्ठा ।
अश्वत्थमेनं
सुविरूढमूलं
असङ्गशस्त्रेण दृढेन छित्त्वा ॥ ३॥
ततः
पदं तत्परिमार्गितव्यं
यस्मिन्गता न निवर्तन्ति भूयः ।
तमेव
चाद्यं पुरुषं प्रपद्ये ।
यतः प्रवृत्तिः प्रसृता पुराणी ॥ ४॥
निर्मानमोहा
जितसङ्गदोषा
अध्यात्मनित्या विनिवृत्तकामाः ।
द्वन्द्वैर्विमुक्ताः
सुखदुःखसंज्ञै-
र्गच्छन्त्यमूढाः पदमव्ययं तत् ॥ ५॥
न
तद्भासयते सूर्यो न शशाङ्को न पावकः ।
यद्गत्वा न निवर्तन्ते तद्धाम परमं मम ॥ ६॥
ममैवांशो जीवलोके जीवभूतः सनातनः ।
मनःषष्ठानीन्द्रियाणि
प्रकृतिस्थानि कर्षति॥ ७॥
शरीरं यदवाप्नोति यच्चाप्युत्क्रामतीश्वरः ।
गृहीत्वैतानि
संयाति वायुर्गन्धानिवाशयात्॥ ८॥
श्रोत्रं
चक्षुः स्पर्शनं च रसनं घ्राणमेव च ।
अधिष्ठाय
मनश्चायं विषयानुपसेवते ॥ ९॥
उत्क्रामन्तं
स्थितं वापि भुञ्जानं वा गुणान्वितम् ।
विमूढा
नानुपश्यन्ति पश्यन्ति ज्ञानचक्षुषः ॥ १०॥
यतन्तो
योगिनश्चैनं पश्यन्त्यात्मन्यवस्थितम् ।
यतन्तोऽप्यकृतात्मानो
नैनं पश्यन्त्यचेतसः ॥ ११॥
यदादित्यगतं
तेजो जगद्भासयतेऽखिलम् ।
यच्चन्द्रमसि
यच्चाग्नौ तत्तेजो विद्धि मामकम् ॥ १२॥
गामाविश्य
च भूतानि धारयाम्यहमोजसा ।
पुष्णामि
चौषधीः सर्वाः सोमो भूत्वा रसात्मकः ॥ १३॥
अहं
वैश्वानरो भूत्वा प्राणिनां देहमाश्रितः ।
प्राणापानसमायुक्तः
पचाम्यन्नं चतुर्विधम् ॥ १४॥
सर्वस्य
चाहं हृदि सन्निविष्टो
मत्तः स्मृतिर्ज्ञानमपोहनञ्च ।
वेदैश्च
सर्वैरहमेव वेद्यो
वेदान्तकृद्वेदविदेव चाहम् ॥ १५॥
द्वाविमौ
पुरुषौ लोके क्षरश्चाक्षर एव च ।
क्षरः
सर्वाणि भूतानि कूटस्थोऽक्षर उच्यते ॥ १६॥
उत्तमः
पुरुषस्त्वन्यः परमात्मेत्युदाहृतः ।
यो
लोकत्रयमाविश्य बिभर्त्यव्यय ईश्वरः ॥ १७॥
यस्मात्क्षरमतीतोऽहमक्षरादपि
चोत्तमः ।
अतोऽस्मि
लोके वेदे च प्रथितः पुरुषोत्तमः ॥ १८॥
यो
मामेवमसम्मूढो जानाति पुरुषोत्तमम् ।
स
सर्वविद्भजति मां सर्वभावेन भारत ॥ १९॥
इति
गुह्यतमं शास्त्रमिदमुक्तं मयानघ ।
एतद्बुद्ध्वा
बुद्धिमान्स्यात्कृतकृत्यश्च भारत ॥ २०॥
ॐतत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां
योगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुन संवादे पुरुषोत्तमयोगो नाम
पञ्चदशोऽध्यायः
॥ १५॥
