 |
| Srimad Bhagwat Geeta Chapter 10 Vibhuti yoga |
श्रीभगवानुवाच
भूय एव महाबाहो शृणु मे परमं वचः ।
यत्तेऽहं
प्रीयमाणाय वक्ष्यामि हितकाम्यया ॥ १॥
न मे विदुः सुरगणाः प्रभवं न महर्षयः ।
अहमादिर्हि देवानां महर्षीणां च सर्वशः ॥ २॥
यो
मामजमनादिं च वेत्ति लोकमहेश्वरम् ।
असम्मूढः
स मर्त्येषु सर्वपापैः प्रमुच्यते ॥ ३॥
बुद्धिर्ज्ञानमसम्मोहः
क्षमा सत्यं दमः शमः ।
सुखं
दुःखं भवोऽभावो भयं चाभयमेव च ॥ ४॥
अहिंसा
समता तुष्टिस्तपो दानं यशोऽयशः ।
भवन्ति
भावा भूतानां मत्त एव पृथग्विधाः ॥ ५॥
महर्षयः
सप्त पूर्वे चत्वारो मनवस्तथा ।
मद्भावा
मानसा जाता येषां लोक इमाः प्रजाः ॥ ६॥
एतां
विभूतिं योगं च मम यो वेत्ति तत्त्वतः ।
सोऽविकम्पेन
योगेन युज्यते नात्र संशयः ॥ ७॥
अहं
सर्वस्य प्रभवो मत्तः सर्वं प्रवर्तते ।
इति
मत्वा भजन्ते मां बुधा भावसमन्विताः ॥ ८॥
मच्चित्ता
मद्गतप्राणा बोधयन्तः परस्परम् ।
कथयन्तश्च
मां नित्यं तुष्यन्ति च रमन्ति च ॥ ९॥
तेषां
सततयुक्तानां भजतां प्रीतिपूर्वकम् ।
ददामि
बुद्धियोगं तं येन मामुपयान्ति ते ॥ १०॥
तेषामेवानुकम्पार्थमहमज्ञानजं
तमः ।
नाशयाम्यात्मभावस्थो
ज्ञानदीपेन भास्वता ॥ ११॥
अर्जुन उवाच
परं ब्रह्म परं धाम पवित्रं परमं भवान् ।
पुरुषं शाश्वतं दिव्यमादिदेवमजं विभुम् ॥ १२॥
आहुस्त्वामृषयः सर्वे देवर्षिर्नारदस्तथा ।
असितो
देवलो व्यासः स्वयं चैव ब्रवीषि मे ॥ १३॥
सर्वमेतदृतं
मन्ये यन्मां वदसि केशव ।
न
हि ते भगवन्व्यक्तिं विदुर्देवा न दानवाः ॥ १४॥
स्वयमेवात्मनात्मानं
वेत्थ त्वं पुरुषोत्तम ।
भूतभावन
भूतेश देवदेव जगत्पते ॥ १५॥
वक्तुमर्हस्यशेषेण
दिव्या ह्यात्मविभूतयः ।
याभिर्विभूतिभिर्लोकानिमांस्त्वं
व्याप्य तिष्ठसि ॥ १६॥
कथं
विद्यामहं योगिंस्त्वां सदा परिचिन्तयन् ।
केषु
केषु च भावेषु चिन्त्योऽसि भगवन्मया ॥ १७॥
विस्तरेणात्मनो
योगं विभूतिं च जनार्दन ।
भूयः
कथय तृप्तिर्हि शृण्वतो नास्ति मेऽमृतम् ॥ १८॥
श्रीभगवानुवाच
हन्त
ते कथयिष्यामि दिव्या ह्यात्मविभूतयः ।
प्राधान्यतः
कुरुश्रेष्ठ नास्त्यन्तो विस्तरस्य मे ॥ १९॥
अहमात्मा
गुडाकेश सर्वभूताशयस्थितः ।
अहमादिश्च
मध्यं च भूतानामन्त एव च ॥ २०॥
आदित्यानामहं
विष्णुर्ज्योतिषां रविरंशुमान् ।
मरीचिर्मरुतामस्मि
नक्षत्राणामहं शशी ॥ २१॥
वेदानां
सामवेदोऽस्मि देवानामस्मि वासवः ।
इन्द्रियाणां
मनश्चास्मि भूतानामस्मि चेतना ॥ २२॥
रुद्राणां
शङ्करश्चास्मि वित्तेशो यक्षरक्षसाम् ।
वसूनां
पावकश्चास्मि मेरुः शिखरिणामहम् ॥ २३॥
पुरोधसां
च मुख्यं मां विद्धि पार्थ बृहस्पतिम् ।
सेनानीनामहं
स्कन्दः सरसामस्मि सागरः ॥ २४॥
महर्षीणां
भृगुरहं गिरामस्म्येकमक्षरम् ।
यज्ञानां
जपयज्ञोऽस्मि स्थावराणां हिमालयः ॥ २५॥
अश्वत्थः
सर्ववृक्षाणां देवर्षीणां च नारदः ।
गन्धर्वाणां
चित्ररथः सिद्धानां कपिलो मुनिः ॥ २६॥
उच्चैःश्रवसमश्वानां
विद्धि माममृतोद्भवम् ।
ऐरावतं
गजेन्द्राणां नराणां च नराधिपम् ॥ २७॥
आयुधानामहं
वज्रं धेनूनामस्मि कामधुक् ।
प्रजनश्चास्मि
कन्दर्पः सर्पाणामस्मि वासुकिः ॥ २८॥
अनन्तश्चास्मि
नागानां वरुणो यादसामहम् ।
पितॄणामर्यमा
चास्मि यमः संयमतामहम् ॥ २९॥
प्रह्लादश्चास्मि
दैत्यानां कालः कलयतामहम् ।
मृगाणां
च मृगेन्द्रोऽहं वैनतेयश्च पक्षिणाम् ॥ ३०॥
पवनः
पवतामस्मि रामः शस्त्रभृतामहम् ।
झषाणां
मकरश्चास्मि स्रोतसामस्मि जाह्नवी ॥ ३१॥
सर्गाणामादिरन्तश्च
मध्यं चैवाहमर्जुन ।
अध्यात्मविद्या
विद्यानां वादः प्रवदतामहम् ॥ ३२॥
अक्षराणामकारोऽस्मि
द्वन्द्वः सामासिकस्य च ।
अहमेवाक्षयः
कालो धाताहं विश्वतोमुखः ॥ ३३॥
मृत्युः सर्वहरश्चाहमुद्भवश्च भविष्यताम् ।
कीर्तिः
श्रीर्वाक्च नारीणां स्मृतिर्मेधा धृतिः क्षमा॥३४॥
बृहत्साम
तथा साम्नां गायत्री छन्दसामहम् ।
मासानां मार्गशीर्षोऽहमृतूनां कुसुमाकरः ॥ ३५॥
द्यूतं
छलयतामस्मि तेजस्तेजस्विनामहम् ।
जयोऽस्मि
व्यवसायोऽस्मि सत्त्वं सत्त्ववतामहम्॥३६॥
वृष्णीनां
वासुदेवोऽस्मि पाण्डवानां धनञ्जयः ।
मुनीनामप्यहं
व्यासः कवीनामुशना कविः ॥ ३७॥
दण्डो
दमयतामस्मि नीतिरस्मि जिगीषताम् ।
मौनं
चैवास्मि गुह्यानां ज्ञानं ज्ञानवतामहम् ॥ ३८॥
यच्चापि सर्वभूतानां बीजं तदहमर्जुन ।
न
तदस्ति विना यत्स्यान्मया भूतं चराचरम् ॥ ३९॥
नान्तोऽस्ति
मम दिव्यानां विभूतीनां परन्तप ।
एष
तूद्देशतः प्रोक्तो विभूतेर्विस्तरो मया ॥ ४०॥
यद्यद्विभूतिमत्सत्त्वं श्रीमदूर्जितमेव वा ।
तत्तदेवावगच्छ
त्वं मम तेजोंऽशसम्भवम् ॥ ४१॥
अथवा बहुनैतेन किं ज्ञातेन तवार्जुन ।
विष्टभ्याहमिदं
कृत्स्नमेकांशेन स्थितो जगत् ॥ ४२॥
ॐ तत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां
योगशास्त्रे
श्रीकृष्णार्जुनसंवादे विभूतियोगो
नाम
दशमोऽध्यायः ॥१०॥
